Kepelbagaian Dakwah

OLEH: ABU MUSLIM

Dakwah membawa manusia kearah kesatuan dan perdamaian. Namun ada juga kedengaran suara-suara sumbang di antara aktivis-aktivis dakwah sesama mereka. Mereka saling tidak saling memahami dan bertelingkah sesama mereka. Akibatnya, perpecahan berlaku di antara mereka, tersebarnya umpatan-umpatan (ghibah) sesama mereka, banyaknya sangkaan buruk, berlakunya tajassus, terhapusnya ukhuwwah islamiyyah dan imaniyyah sehingga menyebabkan keruntuhan dan kelembapan dakwah.

Hakikatnya, apabila kita melihat kepada medan-medan dakwah kini, kita akan dapati kepelbagaian dakwah atau kepelbagaian jamaah, persatuan, dan parti-parti politik. Natijahnya, lahirnya pelbagai tanggapan dan persepsi terhadap kepelbagaian di kalangan masyarakat secara umum dan di kalangan para aktivis dakwah secara khusus. Ada di kalangan mereka mengharuskan, dan bijak dalam berinteraksi dengan kepelbagaian dakwah. Ada pula di antara mereka tidak bersetuju dan menentang secara keseluruhan dengan mengemukakan beberapa pandangan dan pendapat yang tidak dapat diterima oleh keadaan (waqie’) semasa. Maka, lahirlah beberapa perbezaan method dan uslub dalam mengkritik dan merawat keadaan ini.

Natijah daripada lahirnya beberapa tanggapan dan pandangan membawa kepada suasana yang buruk serta impak yang negatif pada amal islami seperti perpecahan, pergaduhan serta timbulnya fitnah-fitnah yang melemahkan dan melembabkan perjalanan dakwah Islamiyyah di samping membuka ruang kepada musuh-musuh Islam merialisasikan perancangan jahat mereka ke atas gerakan dakwah Islamiyyah.

Disebabkan oleh suasana-suasana tragis yang berlaku di medan dakwah kini, maka kita dapat melihat berdirinya beberapa aktivis bertanya terhadap keharusan kepelbagaian dakwah, bagaimanakah uslub (Method) atau cara berinteraksi dengannya? Apakah pendirian yang sebenar dalam menghadapinya? serta bertanya; Siapakah yang benar pendiriannya? Siapakah yang salah? Ada juga yang bertanya Bagaimanakah cara menghindari kesan-kesan negatif akibat wujudnya kepelbagaian dakwah?

InsyaAllah di sini secara ringkas dan padat, pena cuba mengemukakan beberapa pendapat daripada ulama’ fiqh & dakwah terhadap kepelbagaian dakwah atau menurut panggilannya yang masyhur di Malaysia sebagai “Ta’addut Jama’aat” -kepelbagaian jamaah. Selebihnya pena memberi pilihan kepada pembaca memilih di antara pro atau kontra kerana ia hanya merupakan “pendapat” yang boleh diterima dan ditolak atau dibincang, dikaji dan dikritik seperti, pendapat-pendapat ijtihadi daripada para fuqaha’ terhadap hukum-hakam fiqh Islami.

Di antara ulama’ dakwah seperti al ustaz ad daie Dr Fathy Yakan, Dr Soleh Fauzan, Syeikh Bakr Abu Zaid dan lain-lain berpendapat bahawa kepelbagaian dakwah atau kepelbagaian jamaah merupakan suasana, atau keadaan yang tidak sihat di medan dakwah kini di samping menolak dan tidak bersetuju dengannya. Dalil-dalil yang dikemukakan oleh mereka yang terbahagi daripada nas-nas al-Quran (naqli) dan dalil akal (aqli):

Ayat-ayat yang menerangkan tentang kesatuan Ummah Islamiyyah:

Firman Allah SWT : “Sesungguhnya (agama Tauhid) ini, adalah agama kamu semua, agama yang satu,dan Aku adalah Tuhanmu, Maka bertakwalah kepada-Ku”. (Al-Mukminun :52)
“Dan berpeganglah kamu semuanya kepada tali (agama) Allah, dan janganlah kamu bercerai-berai……..”(Al-Imran : 103)

Dr Fathy Yakan berkata: “Sesungguhnya tidak syak lagi bahawa asal pada syariah Islamiyyah adalah kesatuan muslimin, kesatuan amal Islami, dan kesatuan saf-saf muslimin, bukanlah kepelbagaian, dan perpecahan, kesatuan diiktibarkan sebagai kefarduan syariah… (Majalah Al-Mujtama’ Kuwait) dan beberapa lagi kitab Dr Fathy Yakan yang menerangkan tentang kepentingan kesatuan dan menolak kepelbagaian jamaah seperti di dalam kitabnya “Tasawwur Asasi Gerakan Islam”– terjemahan Dewan Pustaka Fajar – dan lain2. Ada juga beberapa ulama mengatakan bahawa kepelbagaian dakwah dan kepelbagaian jamaah, kesan buruknya lebih banyak daripada baiknya, serta ia membawa kepada perpecahan, perselisihan dan menimbulkan kekeliruan kepada masyarakat seperti tidak mengetahui jamaah manakah yang betul dan salah. Ada juga yang berpendapat bahawa kepelbagaian dan banyaknya jamaah merupakan seruan musuh Islam bagi memecah-belahkan ummat Islam.

Kajian serta perbincangan dalil-dalil tersebut:

Perbincangan terhadap dalil-dalil di atas; pena akan mengemukakan secara terus jawapan-jawapan bagi persoalan penolakan kepelbagaian dakwah dan jamaah daripada ulamak yang menolaknya serta mengemukakan pandangan ulama yang menyokong beserta dalil-dalil mereka .

Dalil daripada nas-nas al-Quran yang menerangkan tentang kesatuan ummah Islamiyyah serta melarang daripada perselisihan dan perpecahan membawa kepada maksud perselisihan dalam beragama, yaitu perselisihan pada hukum-hukum usul dan dalil-dalil qat’ei seperti akidah dan lain-lain tidak membawa kepada maksud larangan kepelbagaian dakwah dan jamaah serta larangan daripada kepelbagaian uslub dan pendekatan. Seperti yang telah diketahui oleh pembaca, bahawa jamaah-jamaah Islam yang wujud di Malaysia secara khususnya tidak terkeluar akidahnya daripada manhaj Ahli Sunnah Wal Jamaah serta mempunyai objektif yang sama yaitu berdakwah kepada Islam menurut pendekatan serta uslub-uslub (method) tersendiri yang tidak terkeluar daripada syariat Islam.

Firman Allah SWT: “Sesungguhnya (agama Tauhid) ini, adalah agama kamu semua, agama yang satu ,dan Aku adalah Tuhanmu, Maka bertakwalah kepada-Ku”. (Al-Mukminun :52)

Golongan yang menolak kepelbagaian dakwah dan jamaah menggunakan ayat tersebut dan melupakan dalil-dalil yang menerangkan tentang kepelbagaian. Firman Allah SWT: “…tiap-tiap umat diantara kamu, kami berikan aturan-aturan dan jalan-jalan yang terang”. (Al-Maidah :48)

Di sini, para ulama menerangkan kepentingan menggabungkan di antara nas-nas di atas supaya tidak menimbulkan kekeliruan yang mengatakan nas-nas tersebut bertentangan di antara satu sama-lain. Secara ringkasnya daripada tafsir Imam al-Khozin: “Nas-nas yang menerangkan tentang kesatuan umat Islam membawa kepada maksud kesatuan dari segi usul syariah, perkara-perkara yang thabit qat’ei yang tidak boleh berselisih pendapat, dan berijtihad padanya, yang secara minimanya menerangkan tentang kesatuan umat Islam secara umumnya dan setiap perkara yang terkeluar daripada perkara-perkara ini merupakan telah terkeluar daripada Islam, kerana agama Islam itu satu, tidak berbagai…..” (Tafsir Khozin)

Persoalan: Adakah di sana terdapat perbezaan atau makna yang bertentangan di antara kesatuan dan kepelbagaian dalam Islam? Jawapan: Kesatuan tidaklah bertentangan dengan kepelbagaian, ini kerana kepelbagaian bermaksud kepelbagaian dalam lingkungan yang satu (aqidah & tawabit qat’ie), seperti akar pokok, akar yang satu, tetapi mempunyai dahan-dahan, daun-daun serta buah-buah yang berbagai.

Bagi pendapat yang menolak kepelbagaian dakwah dan jamaah kerana membawa kepada kekeliruan pada masyarakat seperti tidak mengetahui jamaah manakah yang betul dan salah adalah satu hukum yang tidak lurus, kerana seorang muslim tidak diminta menghukum terhadap jamaah-jamaah tersebut, dan apa yang menjadi kewajipan baginya ialah berusaha dalam beramal, berdakwah kepada Allah mengikut kemampuannya serta memilih jamaah yang diyakini dari aspek pendekatan atau uslub untuk tindakan bersama (jama’ie).

Bagi pendapat yang mengatakan kepelbagaian dakwah dan jamaah merupakan seruan daripada musuh Islam, tidak boleh dijadikan dalil untuk menolak serta melarang kepelbagaian dakwah dan jamaah. Ini kerana musuh-musuh Islam bertindak pada titik-titik kelemahan aktivis dalam berinteraksi dengan kepelbagaian dakwah dan jamaah dengan menghamburkan racun-racun fitnah seperti taasub kepada jamaah dan individu serta menjadikan perselisihan pendapat sebab untuk berpecah. Kita juga melihat mereka sendiri (musuh-musuh Islam) menjadikan kepelbagaian sebagai usul dan uslub daripada uslub-uslub mereka dalam sistem demokrasi.

Al-Ustaz asy-Syeikh Muhammd Qutb mengatakan dalam kitabnya “Al-Muslimun wal ‘Aulamah” “Agama Islam adalah agama Allah yang mengiktiraf berbagai-bagai pendapat (ikhtilaf) seperti keadaan kini, Allah menfardukan pada ciptaan-Nya menurut hikmah yang dikehendaki-Nya. Firman Allah SWT: Jikalau Tuhanmu menghendaki, tentu dia menjadikan manusia umat yang satu, tetapi mereka senantiasa berselisih pendapat, kecuali orang-orang yang diberi rahmat oleh tuhan-mu , Dan untuk itulah Allah menciptakan mereka. (Huud: 118-119)

Beliau juga menjelaskan tentang makna Tajarrud dalam kitabnya (Makanah at-Tarbiyyah Fi al-Amal Islamiy) beliau mengatakan: “Tidaklah aku maksudkan disini ikhtilaf (perbezaan pendapat) yang wujud kini di medan dakwah kerana ikhtilaf pada dzaatnya tidaklah merupakan satu keaiban dan bukan merupakan satu perkara yang membahayakan”. Asy-Syeikh Dr Taufiq al-Wa’ie mengatakan dalam kitabnya “Al-Amal Jamaie” dalam tajuk: “Adakah wujud pada agama Islam arus-arus (kepelbagaian) yang berbeza-beza?” beliau mengatakan: “Sesungguhnya Islam seperti yang kita ketahui merupakan agama yang jelas dari segi usul dan objektifnya (ghayah) dan tidak ada perselisihan di antara dua orang muslim. Tetapi di sana terdapat ijtihad-ijtihad yang benar dan pelbagai daripada nas-nas dan terdapat juga pelbagai cara dan uslub untuk mengislah dunia dan muslimin dalam lingkungan yang halal. Rasulullah SAW bersabda: Kamu lebih mengetahui urusan dunia-mu. (Riwayat Muslim) Dalam lingkungan yang ditetapkan Islam serta tidak bertentangan dengan nas. Pandangan kepada sesuatu perkara serta menghukum sesuatu perkara berbeza di antara peribadi-peribadi seperti berbezanya corak pemikiran di antara mereka …”

Banyak lagi dalil-dalil daripada ulama’-ulama’ fiqh dan dakwah kontemporari seperti Syiekh Dr Yusouf al-Qhardawi, Dr Taufiq Wa’ie, Syeikh Muhammad Qutb, Dr Muhammad Abu Fath al-Bayanuniy, Dr Solah as-Sowiy dan lain-lain lagi yang bersetuju dan menyokong kepelbagaian dakwah dan jamaah dan saling tolong-menolong serta lengkap-melengkapi di antara mereka di samping menjaga adab-adab dalam perbezaan pendapat dan jauh sekali daripada perpecahan yang menghasilkan kerugian pada amal Islami.

Kesimpulan daripada perbahasan yang serba ringkas ini pena ingin menegaskan bahawa kepelbagaian merupakan sunnah (tabiat) alam pada sekalian makhluk dan kepelbagaian ini merangkumi pada setiap aspek kehidupan manusia yang di antaranya ialah kepelbagaian uslub dan pendekatan dalam berdakwah. Agama merupakan asal usul aqidah Islamiyyah tidak berbeza dan berbagai. Kebenaran (al-haq) dinisbahkan kepada Allah SWT merupakan kebenaran yang satu dan tidak berbagai. Namun pandangan apabila dinisbatkan kepada para mujtahidin dan manusia umum adalah berbeza dan pelbagai (betul/salah).

Wahai jamaah-jamaah Islam, saling melengkapilah di antara satu sama lain atau tidak akan tertegak Syariah Islamiyyah didunia ini!